Την Κυριακή 23 Ιουνίου, κάτω από το φως μιας ολόλαμπρης πανσελήνου, η οποία συνέπιπτε με το περίγειο, την πλησιέστερη δηλαδή απόσταση – κάπου 350 χιλιάδες χιλιόμετρα- που βρέθηκαν αυτή τη χρονιά η Γη και η Σελήνη, πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά μία καλλιτεχνική παράσταση στα κηρυγμένα ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία οχυρά του Μπιζανίου, στο ομώνυμο ύψωμα, απ’ όπου και προσφέρεται μια ιδιαίτερη πανοραμική άποψη του λεκανοπεδίου των Ιωαννίνων.
Η πολύτεχνη παράσταση Η-Χ-Υ-Ρ-Ο, της οποίας την συνολική καλλιτεχνική διεύθυνση είχε ο συνθέτης Δημήτρης Καραγεώργος πάνω σε μια ιδέα που επεξεργάστηκαν μαζί με την αρχαιολόγο Ελένη Κοτζαμποπούλου, διοργάνωσαν στο πλαίσιο του εορτασμού των εκατοστών Ελευθερίων της πόλης, το Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Ηπειρωτικών Σπουδών, Ειδική Περιφερειακή Υπηρεσία της Γενικής Γραμματείας Πολιτισμού και το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Ιωαννιτών. Η συνδρομή της 8ης Μεραρχίας και του Μικρασιατικού Συλλόγου Νεοκαισάρειας Ιωαννίνων καθώς και μιας ομάδας εθελοντών από νέα κορίτσια και αγόρια υπήρξε καθοριστική για την προετοιμασία, και την επιτυχή έκβαση του δύσκολου αυτού εγχειρήματος, σε έναν χώρο όπου απουσιάζουν στοιχειώδεις υποδομές.
Κορμός της παράστασης ήταν το μουσικό έργο το οποίο συνέθεσαν ειδικά για την περίσταση ο Δημήτρης Καραγεώργος και ο Σταύρος Σακελλαρίου, έργο ηλεκτροακουστικής μουσικής με φυσικά όργανα που δημιουργείται εκείνη τη στιγμή ζωντανά. Ο πρώτος έπαιξε τα όργανα νέι, τσαμπούνα, μονόχορδο και κρουστά αξιοποιώντας μάλιστα ως κρουστά υπολείμματα μεταλλικών βλημάτων από τις πολεμικές συρράξεις της περιόδου 1912-1913 προερχόμενα από το ίδιο το ύψωμα των οχυρών και o δεύτερος επεξεργάζεται ζωντανά τους ήχους των οργάνων αναπτύσσοντας έτσι ένα δημιουργικό διάλογο. Φυσικοί ήχοι, ηχογραφημένοι στο τόπο των οχυρών, όπως γρύλοι και βατράχια, εντάσσονται στο έργο επεξεργασμένοι ζωντανά από τον Η/Υ, ενώ όλη η μουσική που παράγεται κινείται στο χώρο που ορίζουν και δημιουργούν τα 6 ηχεία (κανάλια) που περιβάλουν τους ακροατές. Παράλληλα με τη μουσική, πάνω στον τοίχο ενός ερειπωμένου κτηρίου ο Κωστής Εμμανουηλίδης μέσα από τον ηλεκτρονικό υπολογιστή και με την τεχνική του video mapping προέβαλε σε ζωντανή εκτέλεση φτιάχνοντας την δική του εικαστική δημιουργία, εικόνες-στιγμιότυπα από τα δραματικά γεγονότα του 1912-13 προερχόμενες από το ψηφιακό φωτογραφικό αρχείο του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, παραχωρημένο από το Ιδρύμα Ακτία Νικόπολης. Ο μίτος της όλης σύνθεσης είχε έξι στάσεις: Τόπος, Χρόνος, Μνήμη, Άνθρωποι, Πόλεμος, Ειρήνη. Η ροή αυτή συμπλέχθηκε με έναν αφηγηματικό ιστό από έργα σηματωρούς της αρχαίας γραμματείας, της νεότερης ελληνικής ποίησης καθώς και από καταγραφές των γεγονότων του 1913 από δύο αυτόπτες μάρτυρες, την σύζυγο του τότε Γάλλου προξένου στα Ιωάννινα, Jeanne Caroline Dussop, γνωστότερη με το ψευδώνυμο Guy Chantepleure, η οποία ζούσε στην πολιορκούμενη πολυεθνική πόλη, και την ζωγράφο Θάλεια Φλωρά Καραβία, η οποία ακολουθούσε τα ελληνικά στρατεύματα ως ανταποκρίτρια της εφημερίδας “Εφημερίς” της Αλεξάνδρειας. Την επιλογή των κειμένων και την αρμολόγηση του νοήματος πλοήγησε και αφηγήθηκε ο Φώτης Γιωτάκης που μαζί με την εκφραστικότητα της φωνής της Παναγιώτας Ναυρόζογλου και του Παναγιώτη Μπάκα χρωμάτισαν το μουσικό τοπίο, όλοι μέλη της ομάδας το Ανατολικό της Δωδώνης. Ο διευθυντής φωτογραφίας Γιάννης Βαλεράς φώτισε, ειδικά και μόνον για την παράσταση, τμήματα των συγκροτημάτων των πυροβολείων, καθώς και το ερειπωμένο πέτρινο κτήριο το οποίο επιλέχθηκε ως το σκηνικό της παράστασης, δημιουργώντας μια ξεχωριστή ατμόσφαιρα οικειότητας, υποσημαίνοντας παράλληλα την ιστορικότητα του τόπου.
Τα οχυρά Μπιζανίου συνιστούν την πρώτη εφαρμογή της τεχνικής τού ελαφρώς οπλισμένου σκυροδέματος (μπετόν) στη Νότια Βαλκανική και των οποίων είναι αξιοσημείωτη η μετά από έναν αιώνα διατήρηση τους.
Η πολύτεχνη πράξη Η-Χ-Υ-Ρ-Ο, η οποία ξεδιπλώθηκε στο τοπίο των οχυρών του Μπιζανίου, και την οποία παρακολούθησαν περίπου τετρακόσιοι θεατές-ακροατές, επεδίωξε να αφουγκραστεί την ιστορικότητα του συγκεκριμένου τόπου ως μία αφετηρία για να ανιχνεύσει κανείς διαδρομές, ατομικές και συλλογικές, πάνω σε διαχρονικές σχέσεις, σε ερμηνείες του κόσμου, όπως ο πόλεμος και η ειρήνη, η ζωή και ο θάνατος, η φύση και οι ανθρώπινες κοινωνίες, η υποταγή και η επικράτηση, η εξάρτηση και η αυτοδιάθεση, η δικαιοσύνη και η ελευθερία. Η βιωματικού ύφους αυτή εμπειρία κατέδειξε τη δυνατότητα εναλλακτικής αξιοποίησης και ένταξης στη συλλογική μνήμη του πολιτισμικού αποθέματος των οχυρών Μπιζανίου, τόπο παράδοξα μακρινό και κοντινό μαζί.
Η-Χ-Υ-Ρ-Ο
Καλλιτεχνική Διεύθυνση: Δημήτρης Καραγεώργος
Ιδέα: Ελένη Κοτζαμποπούλου και Δημήτρης Καραγεώργος
Μουσική:
Δημήτρης Καραγεώργος
υπολογιστής με Controllers, ney, τσαμπούνα, μονόχορδο, κρουστά και μέταλλα από θραύσματα των βλημάτων του Mπιζανίου
Σταύρος Σακελλαρίου
υπολογιστής με Controllers, ζωντανή επεξεργασία ήχου, Diffusion
Video: Κωστής Εμμανουηλίδης
Φωτισμοί: Γιάννης Βαλεράς
Επιλογή κειμένων, αφήγηση: Φώτης Δ. Γιωτάκης *
Τραγούδι: Παναγιώτα Ναυρόζογλου*, Παναγιώτης Μπάκας*
* μέλη της ομάδας τέχνης Α.ΔΩ. (το Ανατολικό της Δωδώνης)
Ηχητικά: Αλέκος Νάστος, Πάνος Λάρδας
Αφίσα: Graam Graam
ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ
Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Ηπειρωτικών Σπουδών, Γενική Γραμματεία Πολιτισμού, Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α.
Πνευματικό Κέντρο Δήμου Ιωαννιτών
Κάμερες : Δημήτρης Ράδης, Δημήτρης Ντάρας
Μοντάζ : Δημήτρης Ντάρας
info@ntaras.gr
https://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=u_jiou1lOMk#at=323Ιωάννινα 2013
