«Τα πήραμε τα Γιάννενα...»

Πέμπτη 16 Φεβρουαρίου 2012

Γελάει η στεριά κι η θάλασσα και χαίρετ' όλη η πλάση...


«Δεν ήρθε πρώιμα η άνοιξη κι ουδέ το καλοκαίρι.
Χαιρόμαστε, χορεύουμε και ψιλοτραγουδάμε,
γιατί ελευτερωθήκανε, αητέ, τα Γιάννενά μας!»







Εψές ήμουν στα Γιάννενα κι αντίκρια στο Μπιζάνι
κι ακούω ντουφέκια πόπεφταν, κανόνια που βροντάνε.

-Μήνα σε γάμο πέφτουνε, μήνα σε πανηγύρι;
-Μηδέ σε γάμο πέφτουνε, μηδέ σε πανηγύρι,
παρά ειν’ ο ελληνικός στρατός και πολεμάει τους Τούρκους.
Εσάτ’ πασάς εφώναξε, του Κωνσταντίνου λέει:
-Πάψε Κώστα μ’, τον πόλεμο, πάψε και το ντουφέκι,
δικά σου είναι τα Γιάννενα, δικό σ’ και το Μπιζάνι,
δική σου και η Πρέβεζα με τους χρυσούς μπαξέδες
και 'γω σκλάβος σου γένομαι με τριανταδυό χιλιάδες,
και το δικό μου το σπαθί στα χέρια σου το δίνω.







Τα ελευθερωμένα Γιάννενα

Γελάει η στεριά κι η θάλασσα και χαίρετ' όλη η πλάση
κι απανωθιό στους ουρανούς, τους πρασινογαλάζιους.
Βαρούνε τ' άργανα βαριά, βιολιά, φλογέρες, ντέφια
και γίνετ' ένα αθάνατο μεγάλο πανηγύρι!

Πέρα στους τόπους τους καλούς, στης ομορφιάς τους τόπους,
στη χώρα των αρματωλών και των κλεφτών τη χώρα
πώχουν μια πόλην όμορφη κι ελληνοξακουσμένη,
με λίμνη γαργαρόνερη και κάστρο αρματωμένο.
Ο Πίνδος σέρνει το χορό με το ζερβί του χέρι
κι οπίσω του ακολουθούν όλα τα κλεφτοβούνια,
ο Έλμπος και ο Κίσσαβος, ο Σμόλικας κι η Γκούρα,
ο Παρνασσός με τ' Άγραφα κι η Γκιώνα με τα Χάσια
και τα Βαρδούσια τα ψηλά, με τ' όμορφο Βελούχι
και γίνετ' ένα αθάνατο πανώριο πανηγύρι!

Γύρω τριγύρω στα βουνά, γύρω στα κορφοβούνια,
που χαίρονται και ρίχνονται και τραγουδοχορεύουν
οι κλέφτες κι οι αρματωλοί στα ολόχρυσα ντυμένοι.
Άλλοι ντουφέκι ρίχνουνε 'πο πίσω από τους βράχους
κι άλλοι γιουρούσι κάνουνε με τα σπαθιά στα χέρια.
Και φεύγουν Τούρκοι, σαν κοπές λυκοκυνηγημένες,
στου Τζήντρα το ξεσπάθωμα, στην ντουφεκιά του Δίπλα
και στο φτεροπερπάτημα του Αντώνη Κατσαντώνη.
Ξέχωρα απ' όλους πολεμούν οι αθάνατοι Σουλιώτες.
Άντρες, γυναίκες και παιδιά, γέροντοι και παπάδες,
Κι απάνω τους σαν νά ητανε γιγαντεμένοι βράχοι,
Συντρίβεται η Αρβανιτιά με τον Αλή πασά της
και γίνετ' ένα αθάνατο κι άφταστο πανηγύρι!

Χορεύουν τα ψηλά βουνά με τα πυκνά τους λόγγα,
και τους απάτητους γκρεμούς και τις κρυοβρυσούλες.
Χορεύουν κι αντρειεύονται και ψιλοτραγουδούνε
τριγύρω στην πανέμορφη και ξακουσμένη Πόλη,
πώχει την λίμνη στο πλευρό, στην αγκαλιά το κάστρο.
Κι απάν' στη δίπλη του χορού, στου τραγουδιού τον ήχο,
ένας καθάριος Σταυραητός μέσ΄απ΄ τα μεσουράνια
ρωτάει τα ψηλά βουνά, που τραγουδοχορεύουν:
-Βουνά μου, γιατί χαίρεστε κι έχετε πανηγύρι;
Μην ήρθε πρώιμη η Άνοιξη, πρώιμο το καλοκαίρι;
Κι ο Πίνδος ο περήφανος αντιλογιά τού δίνει:
-Δεν ήρθε πρώιμη η Άνοιξη κι ουδέ το Καλοκαίρι,
Χαιρόμαστε, χορεύουμε και ψιλοτραγουδούμε,
και κάνουμ' ένα ασύγκριτα μεγάλο πανηγύρι,
Γιατί ελευτερωθήκανε, Αητέ, τα Γιάννενά μας!

ΧΡ. ΧΡΗΣΤΟΒΑΣΙΛΗΣ
(ποίημα που δημοσιεύτηκε πρωτοσέλιδο στην εφημερίδα “Ακρόπολη” στις 22 Φεβρουαρίου 1913 )

Απόκομμα από την εφημερίδα όπου δημοσιεύτηκε το ποίημα
του Χρ. Χρηστοβασίλη, τον Φλεβάρη του 1913.

Τετάρτη 15 Φεβρουαρίου 2012

Τα Γιάννενα τιμούν την επέτειο της Απελευθέρωσης




...Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων (για το 2012) ξεκινά το Σάββατο 18 Φεβρουαρίου στις 12 το μεσημέρι με επιμνημόσυνη δέηση και κατάθεση στεφάνων στο Ηρώο των «Αγωνιστριών Γυναικών των Τσεριτσάνων».
Στις 10:30 στο Στρατιωτικό Μαυσωλείο Ιωαννίνων στο Νεκροταφείο του Αγίου Νικολάου Κοπάνων, θα τελεστεί Επιμνημόσυνη Δέηση υπέρ αναπαύσεως των ψυχών των πεσόντων Αξιωματικών και Οπλιτών στους αγώνες του έθνους.

Το Σάββατο στις 20.30 το βράδυ, στη σημαντικότερη πολιτιστική εκδήλωση των ημερών, η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών θα εμφανιστεί στο Πνευματικό Κέντρο (βλ. και σελίδα 13).

Την Κυριακή 19 Φεβρουαρίου, στις 10.30 το πρωί, θα πραγματοποιηθεί επίσκεψη στα οχυρά Μπιζανίου με τοπογραφική και ιστορική ενημέρωση από αξιωματικό της 8ης Μεραρχίας, ενώ θα ακολουθήσει στις 11.15 επιμνημόσυνη δέηση και κατάθεση στεφάνων στον τύμβο Μπιζανομάχων και επίσκεψη στην έκθεση φωτογραφιών από τις μάχες του πολέμου 1912-1913 στο πολιτιστικό κέντρο Μπιζανίου.


Η ελληνική σημαία
υψώνεται στο Μπιζάνι.


Τη Δευτέρα 20 Φεβρουαρίου διοργανώνεται τρισάγιο και κατάθεση στεφάνων στο Στρατηγείο στο Χάνι Εμίν Αγά στις 9.30 το πρωί, επιμνημόσυνη δέηση και κατάθεση στεφάνων στο Ηρώο Μπιζανομάχων στην κάτω πλατεία των Ιωαννίνων στις 11 το πρωί και τελετή προς τιμή των «έξι παλικαριών, των πεσόντων στο Λόφο της Δουρούτης» στις 12.15 το μεσημέρι. Η εκδήλωση θα γίνει στο λόφο της Δουρούτης, στο Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου.
Στις 12.30 ξεκινούν οι εκθέσεις με τα εγκαίνια της έκθεσης παλαιών χαρτών της Ελλάδας και της Ανατολικής Μεσογείου «Χαρτογραφώντας την Ιστορία και τη Θρησκεία» από τη συλλογή του καθηγητή Παναγιώτη Σουκάκου, στο Ιστορικό Αρχείο – Μουσείο Ηπείρου στο Σουφαρί Σαράι. Την έκθεση που θα διαρκέσει έως τις 30 Μαρτίου θα εγκαινιάσει, σύμφωνα με το πρόγραμμα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας.
Στις 7 το απόγευμα θα πραγματοποιηθεί η πανηγυρική εκδήλωση του Δήμου Ιωαννιτών στο Πνευματικό Κέντρο. Προσφώνηση θα κάνει ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Δημήτρης Γιωτίτσας ενώ την κεντρική ομιλία θα κάνει η Καθηγήτρια Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Αριάδνη Γκάρτζιου – Τάττη με θέμα «Το Μαντείο της Δωδώνης πριν και μετά την απελευθέρωση». Θα ακολουθήσει συναυλία με την παραδοσιακή ορχήστρα και χορωδία του Μουσικού Σχολείου Ιωαννίνων.
Αμέσως μετά, στις 7.50, θα ξεκινήσει η έκθεση «Ιωάννινα 1913-1914, η πόλη αλλάζει» από το δημοτικό αρχείο του Δήμου Ιωαννιτών στην είσοδο του Πνευματικού Κέντρου (θα διαρκέσει έως 29 Φεβρουαρίου) και της έκθεσης «Οι Ρωμιοί αρχιτέκτονες της πόλης, στην περίοδο του εκδυτικισμού» στον εκθεσιακό χώρο του Πνευματικού Κέντρου (διάρκεια επίσης έως 29 Φεβρουαρίου).
Οι εορταστικές εκδηλώσεις κορυφώνονται την Τρίτη 21 Φεβρουαρίου με την καθιερωμένη στις 11.45.
Στις 8.45 το πρωί θα έχει γίνει η εκκίνηση από το Μπιζάνι του «Μπιζάνειου Δρόμου» και η απονομή επάθλων στις 10.30 στην κεντρική πλατεία, δοξολογία στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό στις 10.30 το πρωί και κατάθεση στεφάνου στο Ηρώο Μπιζανομάχων στις 11.05.

Πολλαπλές οι παράλληλες εκδηλώσεις
Ενδιαφέρον έχει και το πρόγραμμα των παράλληλων εκδηλώσεων που ξεκινούν από σήμερα και εξελίσσονται ως την Τετάρτη 29 Φεβρουαρίου.
Η εκδήλωση σήμερα στις 7 το απόγευμα στο Πνευματικό Κέντρο από την Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης Ηπείρου με τη συμμετοχή του Λυκείου Κατσικά και του Γυμνασίου Βελισσαρίου έχει τίτλο «Έτσι ελευθερωθήκαμε! Ερευνούμε, Βιώνουμε, Συνθέτουμε, Δραματοποιούμε, Ζωγραφίζουμε, Παρουσιάζουμε». Στο τραγούδι η Έλενα Σταύρου και φωτογραφίες από το αρχείο του Κώστα Κόκκα. Η έκθεση των φωτογραφιών θα διαρκέσει μέχρι τις 16 Φεβρουαρίου.
Το Σάββατο 18 Φεβρουαρίου διοργανώνεται η εκδήλωση του Πνευματικού Κέντρου Τσακάλωφ με τίτλο «Συναυλιακή αφιέρωση με διεθνείς σολίστ, στη μνήμη των ηρώων», στην αίθουσα Αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνος της Ζωσιμαίας Παιδαγωγικής Ακαδημίας στις 6.30 το απόγευμα.
Τη Δευτέρα 20 Φεβρουαρίου, στις 5:30 το απόγευμα, στην Αίθουσα «Αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνος» της Ζωσιμαίας Παιδαγωγικής Ακαδημίας, θα γίνει η πρώτη παρουσίαση του φωτογραφικού λευκώματος «Σαρακατσαναίοι, πορεία στον τόπο και στο χρόνο», από την Αδελφότης των εν Αθήναις Σαρακατσαναίων Ηπείρου και η Αδελφότητα Σαρακατσαναίων Ηπείρου.
Το λεύκωμα θα παρουσιάσουν η Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Μαρίνα Βρέλλη-Ζάχου, ο Φιλόλογος Θεόδωρος Γόγολος και ο πρώην Υπουργός και Αντιπρόεδρος της Βουλής Γεώργιος Σούρλας. Θα συντονίσει ο δημοσιογράφος Στέφανος Ντόβας. Θα τραγουδήσουν Σαρακατσάνικα τραγούδια μέλη της Αδελφότητας Σαρακατσαναίων Ηπείρου.
Εκδήλωση με λογοτεχνικά κείμενα και τραγούδια αφιερωμένα στην απελευθέρωση των Ιωαννίνων και τίτλο «Γιάννενα 1913: Από τη νύχτα της Σκλαβιάς στην αυγή της Λευτεριάς» οργανώνει η Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης Ηπείρου με τη συμμετοχή του 3ου Γυμνασίου Ιωαννίνων, την Τρίτη 21 Φεβρουαρίου και ώρα 7 το απόγευμα στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Ιωαννιτών. Την επιμέλεια της εκδήλωσης έχουν οι Δήμητρα Εξάρχου, Ελένη Ζυγούρη και Αγλαΐα Μπιλιαδέρη, ενώ τη μουσική επιμέλεια η Ασημίνα Φώτη.
Την Τετάρτη 29 Φεβρουαρίου και ώρα 7 το απόγευμα στο Πνευματικό Κέντρο οι μαθητές του 13ου και 24ου δημοτικού σχολείου θα παρουσιάσουν ένα μουσικό και αφηγηματικό οδοιπορικό με τίτλο «Τα Ιωάννινα Πολιορκημένα...».

Πηγή: Εφημερίδα: "ΠΡΩΙΝΑ ΝΕΑ"

Σάββατο 11 Φεβρουαρίου 2012

Οι βαλκανικοί πόλεμοι του 1912-13 αποτυπωμένοι στον καμβά του άρχοντα-ζωγράφου των Ιωαννίνων, Κενάν Μεσαρέ.




Ο ελληνικός στρατός εισέρχεται στα απελευθερωμένα Γιάννενα

Ο Κενάν Μεσαρέ γεννήθηκε στα Γιάννενα το 1889.

Ήτανγιος του Τούρκου (αλβανικής καταγωγής) στρατηγού Χασάν Ταχσίν πασά, που παρέδωσε στους Έλληνες την πόλη της Θεσσαλονίκης, αρνούμενοςνα συνδιαλλαγεί με τους Βουλγάρους που τον πίεζαν φορτικά να μπουν στην πόλη.
“Απ’αυτούς την πήραμε και σ’ αυτούς θα την παραδώσουμε”, είπε, σύμφωνα με την παράδοση, εκείνες τις δύσκολες ώρες, ενώ για τα φιλελληνικά του αισθήματα, του αποδόθηκε από τους Τούρκους η μομφή της εσχάτης προδοσίας και του φορτώθηκε αποκλειστικά η ευθύνη για την ήττα και την απώλεια της Θεσσαλονίκης.

Ο Κενάν μιλούσε άπταιστα τα ελληνικά, χάρη στην Ελληνίδα μουσουλμάνα μητέρα του αλλά και λόγω της διγλωσσίας που επικρατούσε τότε στην Ήπειρο. Μετά τις εγκύκλιες σπουδές του στην ηπειρωτική πρωτεύουσα, σπούδασε στην περίφημη σχολή Γαλατά Σεράι της Κωνσταντινούπολης και ακολούθησε τον πατέρα του στις πολλές στρατιωτικές μετακινήσεις του ανά την οθωμανική αυτοκρατορία ως υπασπιστής του. Μάλιστα, κατά την υπογραφή της παράδοσης της Θεσσαλονίκης, ανάμεσα στην ελληνική και την τουρκική αντιπροσωπεία στο Διοικητήριο βρισκόταν και ο ταγματάρχης Κενάν, ο οποίος φέρεται ότι συνέταξε το πρωτόκολλο στα γαλλικά, τα οποία γνώριζε επίσης άπταιστα.
Μετά την ήττα των Τούρκων και την αποχώρησή τους από τη Μακεδονία, ο Κενάν επέλεξε να μείνει στη Θεσσαλονίκη, παίρνοντας την ελληνική υπηκοότητα. Στην πόλη έμεινε πάνω από 25 χρόνια, είχε πολλούς φίλους και είχε τη στόφα και τη φήμη του κοσμοπολίτη. Μετά το γάμο του, το 1934, εγκαταστάθηκε στα Γιάννενα όπου γεννήθηκαν τα παιδιά του.

Ψηλός, λιπόσαρκος, κομψός,για τους γείτονές του ήταν ο Κενάνμπεης - μια σκιά των παλιών Ιωαννίνων, που έσβησε το 1965.

Όταν πέθανε, θάφτηκε, σύμφωνα με την επιθυμία του, στο αλβανικό νεκροταφείο της Θεσσαλονίκης (στην Τριανδρία), επιστρέφοντας για πάντα στην πόλη που αγαπούσε ιδιαίτερα.

Ζωγράφος και άρχοντας, Αλβανός,με ελληνικό αίμα από τη μητέρα του και με γιαννιώτικη παιδεία, ένα σπάνιο δείγμα του κοσμοπολιτισμού των Ιωαννίνων, όταν η πόλη «ήταν πρώτη στ' άρματα, τα γρόσια και τα γράμματα», ο Κενάν Ταχσίν Μεσαρέ γίνεται τώρα ευρύτερα γνωστός, χάρη σ' ένα αποκαλυπτικό λεύκωμα, αφιερωμένο στη ζωή και το έργο τουαυτοδίδακτουαυτού ζωγράφου,που εκδόθηκε από τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων.

Πηγή:

Πηγές:
1. Αφιέρωμα στην εφημερίδα: "ΤΑ ΝΕΑ" 14/2/2003
2. [ http://logomnimon.wordpress.com/2010/10/23/%CE%BC%CE%B9%CE%B1-%CE%B5%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CE%BD%CE%B1-%CE%B4%CF%8D%CE%BF-%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B5%CF%82/ ]

Φωτογραφίες...
































Η Θάλεια Φλωρά-Καραβία ζωγραφίζει
στο Μέτωπο του Εμίν Αγά - Ιωάννινα 1912
Ο θρυλικός εύζωνας

Παρασκευή 3 Φεβρουαρίου 2012

"Τα πήραμε τα Γιάννενα"


Ένα ιστορικό ντοκυμαντέρ από το Κινηματογραφικό Αρχείο
του Πολεμικού Μουσείου,
διάρκειας 16':35",
με θέμα τους αγώνες για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων
στις 21 Φεβρουαρίου 1913.
[παραγωγή 2007]

 
Το λεν τα μαύρα Γιάννενα, το δόλιο Κακοσούλι,
το λεν κι απ' τη βαριά σκλαβιά, βασανισμένοι δούλοι.

Το λεν κι όσες γκρεμίστηκαν στα κράκουρα του λόγγου,
Σουλιώτισσες που χόρεψαν στις ράχες του Ζαλόγγου.

Το λένε τα ψηλά βουνά κι οι δροσερές βρυσούλες,
το λένε καμαρόφρυδες, κόρες Γιαννιωτοπούλες.

Το λέει αρματολού σπαθί και κλέφτη γιαταγάνι
το λένε χτύποι και βροντές στο τρομερό Μπιζάνι.

"Τα πήραμε τα Γιάννενα μάτια πολλά το λένε,
μάτια πολλά το λένε όπου γελούν και κλαίνε."