Η αυτοθυσία του Νικολάκη Εφέντη



Αφιερωμένο στον άγνωστο!
Που σκοτώθηκε...
Για να γεννηθούμε εμείς ελεύθεροι.



Δύο μόλις χρόνια πριν τα Γιάννενα, η πόλη των θρύλων και των παραδόσεων, η πόλη των γραμμάτων και των τεχνών, "Η μικρή μας πόλη" όπως την αποκαλεί ο Δημήτρης Χατζής, συμπληρώσουν έναν αιώνα ελεύθερα, - ύστερα από 500 χρόνια σκληρής σκλαβιάς και Τουρκοκρατίας - γιορτάζουν φέτος (21 Φεβρουαρίου 2011) την 98η επέτειο από την απελευθέρωσή τους, που επιτεύχθηκε στις 21 Φεβρουαρίου του 1913.

Με την ευκαιρία του εορτασμού της επετείου για την απελευθέρωση της πόλης μας, έχουμε εθνικό χρέος να θυμηθούμε, πέραν των άλλων επώνυμων και ανώνυμων πρωτεργατών, και την αυτοθυσία του ήρωα «Νικολάκη Εφέντη».

Δυστυχώς, ελάχιστοι Έλληνες, (αλλά και Ηπειρώτες, ακόμη δε και Γιαννιώτες,) γνωρίζουν την τεράστια εθνική προσφορά και συμβολή του για την επίτευξη του τελικού στόχου του Ελληνικού Στρατού το 1913, που ήταν η απελευθέρωση των Ιωαννίνων και του μεγαλύτερου τμήματος της Ηπείρου (που ήταν το τελευταίο κομμάτι της Ελλάδας που παρέμενε ακόμη σκλαβωμένο στους Τούρκους ) όπως δεν γνωρίζουν και το τραγικό τέλος του ίδιου και ολόκληρης της οικογένειάς του.

Ο «Νικολάκη Εφέντης», του οποίου το πραγματικό όνομα, κατά πάσα πιθανότητα, ήταν Νικόλαος Μιζαντζιόγλου, ανήκε στους πολλούς ελληνικής καταγωγής, αξιωματικούς του Τουρκικού Στρατού στα Ιωάννινα και υπηρετούσε ως Λοχαγός του Μηχανικού.

Ήταν συνεργάτης του Γκολτς Πασά κατά την κατασκευή των Οχυρών του Μπιζανίου και μετά του ανετέθηκε η συντήρησή τους. Όταν στα τέλη Ιανουαρίου του 1913 ο Ελληνικός Στρατός αποφάσισε, ύστερα από πολλές δυσκολίες, πολλές αποτυχίες και πολλές θυσίες, να κάνει την οριστική γενική επίθεση για την πτώση του Μπιζανίου και την απελευθέρωση της πόλης των Ιωαννίνων, είχε ένα μεγάλο πρόβλημα, σχετικά με τα μέχρι τότε απόρθητα οχυρά του Μπιζανίου και ειδικότερα του οχυρού «ΣΚΥΛΛΑ», για το οποίο δεν είχαν καθόλου πληροφορίες.

Θα έπρεπε, λοιπόν, οι Μυστικές Ελληνικές Υπηρεσίες στα σκλαβωμένα Γιάννενα να πληροφορηθούν την ακριβή θέση, την κατασκευή, την επάνδρωση και τον εξοπλισμό των οχυρών αυτών, για να μπορέσουν να σχεδιάσουν και να πετύχουν την κατάληψη της πόλης.

Για την επίτευξη του σκοπού αυτού, οργανώθηκε μια ιδιαίτερα μυστική σύσκεψη στη Μητρόπολη των Ιωαννίνων, από τον τότε Μητροπολίτη Γεβράσιο, στην οποία συμμετείχαν οι Γιαννιώτες Νικόλαος Χαντέλης και Αθανάσιος Τσεκούρας.

Στη σύσκεψη αυτή αποφασίστηκε να εντοπισθεί, κατά τον πλέον μυστικό τρόπο, ο γνωστός αξιωματικός του Τουρκικού Στρατού στα Ιωάννινα Νικολάκη Εφέντης, που ήταν ο αρμόδιος συντηρητής των οχυρών και επομένως τα γνώριζε πολύ καλά και με κάθε λεπτομέρεια...

Την αποστολή αυτή ανέλαβε ο Αθ. Τσεκούρας, ο οποίος αφού, με άκρα μυστικότητα, συναντήθηκε με αυτόν, του ζήτησε να συναντηθεί με τον Μητροπολίτη, πράγμα το οποίο και πέτυχε.

Ο Μητροπολίτης ζήτησε από τον Νικολάκη Εφέντη, αφού του υπογράμμισε την ελληνική καταγωγή του και του επεσήμανε τη σπουδαιότητα, την ιερότητα, και την κρισιμότητα του αγώνα, να του δώσει πλήρη αντίγραφα των σχεδίων των οχυρών του Μπιζανίου και ιδιαίτερα του ονομαζόμενου οχυρού «ΣΚΥΛΛΑ».

Πράγματι ο Νικολάκη Εφέντης, υπακούοντας στη φωνή της πατρογονικής ελληνικής καταγωγής του πείστηκε και μέσα στο σπίτι του Ιωάννη Λάππα σχεδίασε κρυφά και επί δύο συνεχείς νύχτες τα οχυρά και παρέδωσε τα σχέδια σ΄ αυτόν, ο οποίος στη συνέχεια, μέσω ενός χωρικού αγγελιαφόρου, τα έστειλε στο Ελληνικό Στρατηγείο στο Εμίν Αγά, και ακολούθησε την 21η Φεβρουαρίου η, ύστερα από 500 χρόνια σκλαβιάς, απελευθέρωση της πόλης των Ιωαννίνων αλλά και ολόκληρης της Ηπείρου.

Η μεγάλη σημασία της ηρωικής αυτής πράξης του Νικολάκη Εφέντη είναι ανυπολόγιστη και είναι άγνωστο εάν κατά την περίοδο εκείνη χωρίς αυτόν, θα είχε επιτευχθεί η πτώση του Μπιζανίου και η απελευθέρωση των Ιωαννίνων.

Όμως, το τέλος του Νικολάκη Εφέντη και της οικογένειάς του ήταν τραγική,

Όταν συνελήφθηκε, ως αιχμάλωτος, από τον Ελληνικό Στρατό και τον παρουσίασαν στον Αρχιστράτηγο Διάδοχο, αυτός τον ρώτησε τι θα ήθελε ως αντάλλαγμα για την μεγάλη του προσφορά.

Εκείνος του απάντησε "απολύτως τίποτε", παρά μόνο να μείνει απολύτως μυστική η ηρωική του πράξη και "δια της ανταλλαγής των αιχμαλώτων" να επιστρέψει στη Σμύρνη, όπου κατοικούσε η οικογένειά του.

Δυστυχώς, όμως, λόγω κάποιου επιπόλαιου και αφελούς, ενθουσιώδους (Έλληνα) δημοσιογράφου, που δημοσίευσε στην εφημερίδα του το γεγονός, αποκαλύπτοντας τη δράση και τη βοήθεια που πρόσφερε στον ελληνικό στρατό ο Νικολάκη Εφέντης, δόθηκε η δυνατότητα να το πληροφορηθούν οι Τούρκοι, και όταν αποβιβάστηκε, με τους άλλους ανταλλαγέντες αιχμαλώτους στη Σμύρνη κρατήθηκε αμέσως από τις τοπικές αρχές και, ύστερα από φρικτά βασανιστήρια, εκτελέστηκε.

Το τραγικότερο είναι ότι την ίδια τύχη είχαν και όλα τα μέλη της οικογένειάς του, τα οποία επίσης θανατώθηκαν.

Υποχρέωση και καθήκον λοιπόν της πολιτείας είναι να αναγνωρίσει την προσφορά, όχι μόνο του Νικολάκη Εφέντη, αλλά και όλων όσων με κάθε τρόπο βοήθησαν να επιτευχθεί ο μεγάλος στόχος της απελευθέρωσης της πατρίδας μας,

και χρέος δικό μας είναι να γνωρίσουμε όλες τις πτυχές της πολύχρονης και αιματοβαμμένης ιστορίας μας και να κάνουμε τη γνώση αυτή οδηγό για το καλύτερο μέλλον το δικό μας, των παιδιών μας και της Ελλάδας ολόκληρης.


Πηγές:
Αναλυτικότερα και με λεπτομέρειες την ιστορία του Νικολάκη Εφέντη θα βρείτε στο βιβλίο
του Αθ. Τσεκούρα: "ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ"  / H «ΣKYΛΛA» KIʼ NIKOΛAKʼ EΦENTHΣ
απόσπασμα του οποίου υπάρχει στην ιστοσελίδα του Συλλόγου Αποφοίτων Ζωσιμαίας Σχολής
σε επιμέλεια: Aπόστ. Π. Παπαθεοδώρου. ( εδώ... >>> )

Read More

Η μαρτυρία του Μπιζανομάχου Νικόλαου Κωστάκη

 

 

 

Η απελευθέρωση των Ιωαννίνων όπως την έζησε ο πολεμιστής των Βαλκανικών πολέμων

Νικόλαος Κωστάκης και μεταδόθηκε από το Ρ/Σ Ιωαννίνων.

[αναρτήθηκε από: glynos ioannis]

Read More

Πώς αποτυπώθηκε στη Λογοτεχνία η Απελευθέρωση των Ιωαννίνων

[Άρθρο στην εφημερίδα: "ΠΡΩΙΝΟΣ ΛΟΓΟΣ", της ΙΩΑΝΝΑΣ ΒΙΛΑΕΤΗ - ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ]

...Ο γλυκός τραγουδιστής Γεώργιος Χατζή - Πελλερέν (πατέρας του Δημ. Χατζή, Γιαννιώτη συγγραφέα), απ’ τις φυλακές μέσα στο Κάστρο που κρατιόνταν, καταδικασμένος σε θάνατο για την εθνική του δράση, γράφει στις 20/2/1913, παραμονή της μεγάλης μέρας, στο ποίημά του με τίτλο «21 Φεβρουαρίου 1913».


«- Κάψε κανόνι! (η σκλάβα) δέεται κι απ’ τη σκληρή μου μοίρα και τη σκλαβιά μου βγάλε με ετούτη τη βραδιά!.. / «Κάψε!» μια σύγκαρδη φωνή όλη η πόλη υψώνει. / «- Κι ας είναι αντάμα κι ουρανός και χώμα να σμιχτούν! / Τζαμί μαζί κι εκκλησιά ας γκρεμιστούν, κανόνι. / Τα Γιάννινά μας ‘λεύθερα μονάχα απόψε ας βγουν!».


Διαβάστε ολόκληρο το αφιέρωμα... >>>

Read More

Οι τελευταίες ώρες πριν από την απελευθέρωση των Ιωαννίνων

. . .
20 Φεβρουαρίου - Τετάρτη:

Μόλις χάραξε ακούστηκαν οι πρώτοι κανονιοβολισμοί από τα δυο βουνά, όπου, πριν από καιρό, είχε τοποθετηθεί ουλαμός ορειβατικού πυροβολικού, άγνωστος, μέχρι τότε, στον εχθρό. Ο εχθρός, χωρίς να το περιμένει, μόλις αντιλήφθηκε τους δικούς μας, αντιστέκεται μεν σθεναρά, μπροστά όμως στην ακάθεκτη ορμή των δικών μας, αναγκάζεται, τελικά, να υποχωρήσει.

Στις 8 το πρωί η Τσούκα, ο Άγιος Νικόλαος και η Μανωλιάσα εξέπνευσαν. Όλα τα πυροβόλα ήταν στη διάθεση των δικών μας. Επίσης είχαν συλληφθεί και μερικοί αιχμάλωτοι. Κατά τις 12 το μεσημέρι ανέρχεται στην κορυφογραμμή και το κύριο σώμα. Μαζί του ήμουν κι εγώ. Από εδώ φαίνονται πανοραμικά όλα, εκτός των Ιωαννίνων που καλύπτονταν από τους λόφους της Δουρούτης, και Σαδοβίτσας.

Στην πεδιάδα φαίνονται οι εχθρικοί καταυλισμοί. Στο δρόμο παρατηρείται μεγάλη κίνηση. Εναντίον τους βάλλει το πυροβολικό μας με επιτυχία και τους διασκορπίζει προς το Μπιζάνι και τα Γιάννινα. Κάτω στη Δουρούτη διεξάγεται μάχη από το 1ο Σύνταγμα που κατέλαβε την Τσούκα. Γύρω στη 1 το μεσημέρι κατεβήκαμε στην Κοσμηρά. Το Μπιζάνι εκβάλλει τους τελευταίους επιθανάτιους ρόγχους.

21 Φεβρουαρίου - Πέμπτη:

Θριαμβευτική είσοδος στα Γιάννινα. Τη νύχτα της 20ης προς την 21η Φεβρουαρίου ο διοικητής του 7ου Συντάγματος Ζέρβας, κατέστρωσε το σχέδιο επιθέσεως, κατά τις 7 το πρωί, εναντίον Δουρούτης και Σαδοβίτσας. Τις διαταγές επρόκειτο να μεταδώσω εγώ, ως αγγελιοφόρος του τάγματος Καλυδοπούλου.

Νύχτα απαίσια, έδαφος άγνωστο. Σκέφτομαι ότι σ' αυτό το μέρος την προηγούμενη ημέρα είχε διεξαχθεί πεισματώδης μάχη. Αναγκάζομαι έτσι να κρατώ το όπλο γεμισμένο και με εφ' όπλου λόγχη. Σωστή Οδύσσεια, μέχρις ότου βρω τον Καλυδόπουλο. Κινδύνευσα! Παρ' ολίγο, να πέσω στα χέρια του εχθρού.

Τι ευτύχημα όμως!

Ο Εσάτ πασάς, μόλις κατανόησε τη δύσκολη θέση στην οποία περιήλθε, είχε παραδώσει, άνευ όρων, την πόλη, μαζί με τη φρουρά που ανερχόταν σε 30 χιλιάδες, όχι ανθρώπων, αλλά σκελετών. Το πρωτόκολλο υπέγραψε στο Εμίν-Αγά, κατά τις 11 το βράδυ της 20ης προς την 21η Φεβρουαρίου.

. . . . . . . . . . . . . 

[Από το βιβλίο: "Επιστροφή στην Ήπειρο" το οποίο μπορείτε να βρείτε εδώ... >>> ]

Read More

ΤΙ ΕΙΠΕ Η ΠΟΙΗΣΗ

Του πολέμου του 1912
Ισείς βουνά του Γκρίμποβου, βουνά της Μανωλιάσσας,
Λίγου να χαμηλώσετε κάνα ντουφέκι τόπου
Για να φανούν τα Γιάννινα, το έρημου Μπιζάνι,
Πως πολεμούν οι Έλληνες με τους Τουρκαρβανίτες
Πέφτουν κανόνια σαν βροχή, ουβίδες σαν χαλάζι
Κι αυτά τα λιανοντούφεκα σαν άμμους της θαλάσσης.


ΤΟ ΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΙΣΤΗ
Μου γράφεις Μάνα μια γραφή και με ρωτάς τι κάνω,
στου Μπιζανιού την παγωνιά, στο κρύο θα πεθάνω!
Δε με φοβίζουν Μάνα μου οι σφαίρες τα κανόνια
μα με φοβίζει η βροχή, του Μπιζανιού τα χιόνια…

Λειτούργησε την Παναγιά κι άναψε αγιοκέρι
να κάνει θαύμα, Μάνα μου, να γίνει καλοκαίρι
να ιδώ τον ήλιο μια φορά κι απ’ τη χαρά να κλάψω
κι από τα Γιάννινα γραφή, μάνα μου, θα σου γράψω.

Μάνα μ’ ο Κωνσταντίνος μας, παιδιά όλους μας έχει,
σαν αητός στο πλάϊ μας και σαν πατέρας τρέχει
Μη κλαις μανούλα μου χρυσή, γρήγορα θα γυρίσω
και θάμαι Μάνα νικητής, γλυκά να σε φιλήσω.
(Γεωργίου Βουγιουκλάκη)

ΠΟΛΕΜΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ
(Σπερχειάδα Φθιώτιδας) Δημοτικό
Ένα πουλάκι ν’ έβγαινε πομέσ’ απ’ το Μπιζάνι,
είχε θολά τα μάτια του και μαύρα τα φτερά του,
κι η Ρούμελη το ρώτησε κι η Ρούμελη του λέει:
Ακού’ κανόνια πέφτουνε και θλιβερά βουϊζουν.
Πες μας, πουλί, τι γίνεται και τι λεβέντες πέφτουν:
--Τι να σου πω, βρε Ρούμελη, τι να σου μολογήσω;
Τα ευζωνάκια πολεμούν στο ξακουστό Μπιζάνι
πέντε μερούλες νηστικά και δέκα διψασμένα,
μέσα στους πάγους πολεμούν κι είναι κρουσταλιασμένα.
Πέφτουν λεβέντες μας νεκροί, λεβέντες πληγωμένοι
κι ο Σαπουντζάκης έλεγε κι ο Σαπουντζάκης λέγει:
--Παιδιά μου, μη δειλιάσετε το τούρκικο το βόλι,
να πάρουμε τα Γιάννινα κι ας σκοτωθούμε όλοι.


ΤΑ ΠΗΡΑΜΕ ΤΑ ΓΙΑΝΝΕΝΑ
Τα πήραμε τα Γιάννινα
Μάτια πολλά το λένε,
Μάτια πολλά το λένε,
Οπού γελούν και κλαίνε.
Το λεν πουλιά των Γρεβενών
Κι αηδόνια του Μετσόβου,
Που τα έκαψεν η παγωνιά
Κι ανατριχίλα φόβου.
Το λένε χτύποι και βροντές,
Το λένε κι οι καμπάνες,
Το λένε και χαρούμενες
Οι μαυροφόρες μάνες.
Το λένε και Γιαννιώτισσες
Που ζούσαν χρόνια βόγγου,
Το λένε κι Σουλιώτισσες
Στις ράχες του Ζαλόγγου. (Του Γεωργίου Σουρή)


ΠΟΙΟΣ ΤΟ ΠΗΡΕ ΤΟ ΜΠΙΖΑΝΙ
- Ποιος το πήρε το Μπιζάνι;
- Εύζωνας με το φουστάνι !
- Βενιζέλος με την πέννα !
- Κωνσταντίνος με την πάλλα !

Read More

Σπάνιες φωτογραφίες

Οι φωτογραφίες είναι από τον "Οδηγό Περιφέρειας Ηπείρου"

όπου θα βρείτε και ένα καταπληκτικό ημερολόγιο από το 1912-13 του στρατιώτη Χρ. Σούλη.

 [Σύνδεσμος Αποφοίτων Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων

Πηγή: Σπύρος Εργολάβος, Γεώργιος Παπακώστας,

Φρίξος Πούρλης, Κώστας Καραγιαννίδης, Λευτέρης Ζώλας.

© Δήμος Ιωαννιτών ]

Read More

Ιστορικά στοιχεία και φωτογραφίες από την απελευθέρωση των Ιωαννίνων

Στην ιστοσελίδα του "Συλλόγου Αποφοίτων Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων"
θα βρείτε πολλά ιστορικά στοιχεία σχετικά με την απελευθέρωση των Ιωαννίνων [εδώ... >>>]
καθώς και πλούσιο φωτογραφικό αρχείο [εδώ... >>> ]

Read More